Floriade Expo 2022 in Almere, met een waterrijk terrein waar veel bruggen nodig zijn, is voor provincie Flevoland en gemeente Almere een perfecte context om bruggenbouw te vernieuwen. Zo ontstaat kennis om ook de vervanging/renovatie van de 40.000 bruggen in heel Nederland in de komende twintig jaar te vergemakkelijken en de organisatorische, financiële en ecologische impact te kanaliseren.
Die 40.000 objecten vragen ongeveer 200 miljoen ton aan schaarse nieuwe materialen en grondstoffen, met een prijskaartje van circa € 80 miljard. Door bijkomende faalkosten stijgt dit naar € 90 miljard. En vergeet hierbij niet dat wanneer we enkel gebruik maken van nieuwe materialen bij de bouw en renovatie van bruggen en viaducten, we ook 200 miljoen ton aan afval hebben.
Geen wonder dat de directeuren-generaal van de ministeries van Binnenlandse zaken en Economische Zaken gevraagd hebben naar een nieuwe aanpak in de vervanging en renovatie van bruggen. Hierbij wordt gekeken naar ‘de Stroomversnelling’ die bij de renovatie van woningen gebouwd in de jaren zestig succesvol is toegepast. Een ‘Stroomversnelling Bruggen’ dus. Dat is niet alleen een enorme financiële en organisatorische vraag. Hoe kunnen we bruggen op een manier bouwen die rekening houdt met de complete levenscyclus? Die breder kijkt dan alleen de brug, maar ook vernieuwend kijkt naar de bouw, het beheer en de rol in de omgeving? Die opdrachtgever en opdrachtnemer stimuleert beter samen te werken?
Circulaire bruggen
Om kennis te ontwikkelen en in praktijk te brengen hebben provincie Flevoland en gemeente Almere de Bruggencampus Flevoland-Floriade opgericht. Deze campus is de praktijkomgeving voor ontwikkeling en toepassing van innovatieve en circulaire bruggen. Samen met overheden, markt, onderwijs en wetenschap innoveert de campus door onder andere: bestaande bruggen en materialen een ‘tweede leven’ te geven, gebruik te maken van nieuwe tools voor gebruik van innovatieve materialen en constructies en via een gezamenlijk dataplatform ontwerp, samenwerking en realisatie te optimaliseren.
In 2017 is de Bruggencampus gestart, de aanpak en resultaten daarvan lopen door en zijn zichtbaar op Floriade Expo 2022. Maar ook daarna, want het Floriadeterrein wordt niet alleen gebruikt als expo gebied voor de wereldtuinbouwtentoonstelling Floriade Expo 2022, maar zal uiteindelijk een nieuwe stadswijk van Almere worden. Het terrein is een ‘levend laboratorium’ waar nieuwe technologieën voor energie, water, afval, voedsel en mobiliteit worden onderzocht en toegepast. Floriade Expo 2022 is een versneller en ideale showcase voor de Bruggencampus Flevoland om te laten zien hoe een nieuwe aanpak leidt tot innovaties.
Co-creatie in aanbesteding
Om innovaties aan te jagen is de aanbesteding gestart met een open innovatie challenge. Drie gemengde teams van aannemers en experts werkten elk aan ontwerpen voor de vernieuwende bruggen. Het uitdagende proces werd begeleid door Noorderwind en Zeewaardig Service Design en bestond uit diverse co-creatie sprints. De teams maken schetsontwerpen, waarna de opdrachtgever kiest welke bruggen ook daadwerkelijk gebouwd worden. Daarna pas worden de bruggen verder uitgewerkt en doorgerekend.
Op deze manier wordt gestimuleerd om overal de grenzen op te zoeken, met als resultaat twee vernieuwende bruggen. Het gehele proces is vastgelegd en reeds gemaakte circulaire ontwerpen (tijdens het aanbestedingsproces) worden opgeslagen in de online praktijkomgeving en beschikbaar gesteld voor de sector. Bedachte ideeën worden zo optimaal benut.
Vernieuwende bruggen
In augustus 2020 is de Bruggencampus samen met Reimert Bouw en Infrastructuur gestart met de bouw van twee vernieuwende bruggen op het Floriadeterrein. De bruggen zijn ontworpen door René van Zuuk Architekten uit Almere. Voor de bouw van de bruggen wordt gebruik gemaakt van materiaal uit grondstoffen geproduceerd van Almeerse reststromen. De reststromen krijgen zo een tweede leven waardoor een bijdrage wordt geleverd aan CO2-reductie en circulaire economie. Bijkomend voordeel van de ‘eigen’ materialen en grondstoffen in deze huidige tijd is de onafhankelijkheid. Eventuele vertraging door import van grondstoffen en materialen is nu niet meer aan de orde.
De Rondje Weerwaterbrug
Rondje Weerwater is een fiets-voetbrug. De brug wordt onder meer gemaakt van cementloos beton (ook wel geopolymeerbeton genoemd) waarin stedelijke reststromen, vanuit de recycle-perrons, stadsreiniging en het openbare gebied van Almere worden verwerkt. Om deze reden heeft de brug de toepasselijke bijnaam ‘Puin’ gekregen. Door het gebruik van dit beton in plaats van regulier beton wordt 65 procent van de CO2-uitstoot gereduceerd. Het cementloze beton wordt gemaakt door de Theo Pouw groep in samenwerking met recyclingmaatschappij Cirwinn in Almere. Wat betekent dat zowel de brug wordt gemaakt van Almeers puin, door een Almeerse aannemer en Almeerse architect op Almeerse grond.
De Beverbrug
De Beverbrug is een verkeersbrug voor zwaarste verkeersklasse, met een slinger in verband met de aanwezige bever in zijn beverburcht in het water van het Floriadeterrein. De brug is volledig herbruikbaar en gemaakt van onderhoudsvrij en cementloos beton. Daarnaast wordt de brug ook wel de ’Spons’ genoemd omdat de brug water, CO2 en fijnstof opneemt. Dit wordt gedaan door het plaatsen van een grote groenstrook. De plantenbakken nemen CO2 en fijnstof op en het water wordt opgevangen.
Tweede leven bruggen
Een ander initiatief van de samenwerkende partijen binnen de Bruggencampus is hergebruik en toepassing van bestaande elementen van ‘afgedankte’ bestaande bruggen. Bruggen en onderdelen die oorspronkelijk niet bedoeld waren om te worden hergebruikt, krijgen nu een tweede leven. Voorbeeld: onderdelen van een fiets- en voetgangersbrug van de A27 van Dura Vermeer, worden hergebruikt in een brug op het Floriadeterrein. Uitdagingen hierbij zijn certificering/kwaliteit van hergebruikt materiaal en evenwicht tussen kosten/baten ten opzichte van reguliere bouw. Optimaal hergebruik van de kwalitatieve brugonderdelen is het streven. Naast hergebruik op het Floriadeterrein, worden daarom ook de mogelijkheden in Flevoland verkend.
Circulaire bruggen
Bruggencampus Flevoland-Floriade onderzoekt samen met partners naar verschillende manieren om circulaire bruggen te bouwen. Voorbeeld is een biobased brug van de Technische Universiteit Eindhoven. Als onderdeel van dit Interregproject, wordt een biocomposiet brug gerealiseerd op het Floriadeterrein. Met behulp van sensoren wordt onderzoek gedaan naar (nog onbekende) gedragingen van de brug, om zo de veiligheid te garanderen en het gebruik van biocomposiet verder te ontwikkelen.
Gemeenschappelijke Data Omgeving
Bruggencampus Flevoland-Floriade is een praktijkgerichte leeromgeving met interactie tussen opdrachtgevers, opdrachtnemers, toeleveranciers maar ook onderwijs en wetenschap. In dat kader wordt tot en met de Floriade zodanig geprogrammeerd dat de doelgroep stap voor stap leert werken met nieuwe vormen van samenwerking, ontwerp en materialen. Ook wordt in dat kader invulling gegeven aan een online praktijkomgeving, bestaande uit filmpjes uit de praktijk, waarin uitleg wordt gegeven over de innovaties in de constructies, hergebruik en de bouw.
Cruciaal in het ontwikkelen van tools voor samenwerking en reductie van kosten is de Gemeenschappelijke Data Omgeving (GDO). Het doel is efficiëntie in de bouwlogistiek en uitwisseling van kennis over ontwerpen, materiaalgebruik, beheer, onderhoud etc. Bij het inrichten van de GDO zijn we in eerste instantie begonnen met het inbouwen van de twee vernieuwende bruggen in de digitale omgeving. Echter om de faalkosten in de bouw aanzienlijk te kunnen verminderen, is het juist optimaal om de gehele bouwlogistiek op het Floriadeterrein in kaart te brengen. Een innovatie die nu ook omarmd wordt door andere partijen. Binnenkort gaan we het GDO daarom verder uitbreiden, zodat de gehele bouwlogistiek straks in één opslag de raakvlakken en oplossingen weergeeft.
Meer informatie op www.bruggencampus.nl.
