Het tijdschrift Nature, Ecology and Evolution publiceerde op 15 juni 2020 het artikel Impacts of multiple stressors on freshwater biota across spatial scales and ecosystems. In het artikel werkten experts over de grenzen van de eigen vakgebieden heen aan onderzoek naar factoren die (negatieve) effecten hebben op het waterleven in meren en rivieren. De bevindingen geven aanknopingspunten voor verdere verbetering van de waterkwaliteit, waarin binnen de Kennisimpuls Waterkwaliteit aan wordt gewerkt.
De vakgebieden betreffen ecologie en ecotoxicologie en bevatten bijdragen van Tom Buijse (Deltares) en Leo Postuma (RIVM). Buijse werkte als expert aan het ecologisch georiënteerde MARS-project en nu aan het project Ecologie van de Kennisimpuls Waterkwaliteit. Het RIVM en anderen leverden ecotoxicologische data, onder meer uit de projecten Solutions en het project Toxiciteit van de Kennisimpuls.
Nutriënten in meren en rivieren
Het verschil tussen rivieren en meren is relevant bij de verbetering van de waterkwaliteit. Voor meren geldt dat bij waterverbetering de beperking van de hoeveelheid aanwezige nutriënten een centrale rol speelt. Klimaatverandering maakt deze keuze nog belangrijker. Rivieren vergen juist een aanpak die zich tegelijkertijd richt op meerdere stressfactoren. Daarbij is van belang dat planten in rivieren meer te lijden hebben van nutriënten, terwijl dieren evenveel last hebben van nutriënten als van andere stressoren. De onderzoekers vonden aanwijzingen voor de conclusie dat het effect van stoffen in Europese zoetwaterecosystemen waarin meerdere stressoren aanwezig zijn veel groter is dan gedacht.
Toxische stoffen in rivieren en meren
Het artikel betoogt dat effecten van toxische stoffen op het leven in meren en rivieren vaak komen door een samenspel van factoren. In ecotoxicologisch opzicht geldt dat giftige mengsels effect hebben op aquatisch leven in oppervlaktewater, zelfs als die relatief beperkt in de monitoring zijn betrokken. Maar de gevolgen van deze stoffen in rivieren verschilt van die in meren. Zoetwatersystemen zoals meren doen dienst als reservoirs voor de door menselijk toedoen verspreide giftige stoffen, de zogenaamde antropogene stressoren. Bij rivieren ligt de situatie complexer. Rivieren hebben meer interactie met het omliggende landgebruik. Hierdoor is naast de blootstelling aan hydrologische en morfologische stressfactoren groter ook het effect van toxische mengsels groter.
Toxische mengsels even schadelijk als voedingsstoffen
De input vanuit het KIWK-programma levert ook weer nuttige informatie op voor de Kennisimpuls zelf en de waterbeheerpraktijk. De studie wijst echter ook uit dat oorzaak en gevolg niet eenvoudig te koppelen zijn. Het blijkt maar heel beperkt mogelijk eenduidige ecologische consequenties te verbinden aan meervoudige stressfactoren.
