In Vlissingen wordt hard gewerkt aan het Scheldekwartier, een nieuwe woonwijk in de binnenstad van Vlissingen op het gebied van de voormalige werf De Schelde. Een belangrijk verbindingspunt en een beeldbepalend element in de wijk is de nieuwe Dokbrug over het Dok. De nieuwe brug is iets ten westen van de oude brug gerealiseerd.
Buro Ma.aN heeft een architectonisch ontwerp gemaakt van de brug. Het heeft daarbij de scheepsbouw, waar Vlissingen historisch om bekend staat, en de nabij gelegen Scheldekraan als inspiratiebronnen gebruikt. De gemeente Vlissingen heeft Iv-Infra gevraagd dit architectonisch ontwerp verder technisch uit te werken, het Definitief Ontwerp te maken, het contract voor de uitvoering op te stellen en het werk aan te besteden. Het architectonisch ontwerp omvatte alleen de uitwendige vorm. Om te komen tot een werkende beweegbare brug is de hele constructie in 3D uitgewerkt in een computermodel. In goede samenwerking met de architect zijn diverse wijzigingen en optimalisaties doorgevoerd zodat een werkend geheel ontstaat.
Dokbrug is ophaalbrug
De Dokbrug is een ophaalbrug die wordt gebalanceerd met twee grote massa’s achterin de balanspriemen die bovenop de hameitorens geplaatst zijn. Een beweegbare brug is over het algemeen zodanig gebalanceerd dat deze uit zichzelf wil sluiten met een relatief beperkte kracht op de oplegzijde. Het brugval weegt ongeveer 100 ton, de balanspriemen wegen ongeveer 45 ton per stuk. De balanspriemen zijn van zichzelf redelijk gebalanceerd. Met name de massa van het brugval moet dus gecompenseerd worden met de ballastmassa achterin de balanspriemen. Hiervoor is ca. 145 ton ballastmassa nodig, verdeeld over de twee ballastkisten.
In samenwerking met de architect zijn enkele aanpassingen gedaan aan het architectonisch ontwerp teneinde ruimte voor deze massa te maken. De balansen zijn iets verlengd zodat de massa meer effectief wordt ingezet, hoe verder van het draaipunt vandaan hoe effectiever dit immers is. Om te voorkomen dat de achterzijde van de balansen het leuningwerk raakt zijn de hameitorens verhoogd met eenzelfde lengte. Tevens is het zwaartepunt van de ballastkist iets omlaag gebracht zodat de brug ook in geopende stand van zichzelf wil sluiten. Zo kan bij een storing of stroomuitval de Dokbrug toch worden gesloten.
Brugkelder
De brug steunt op twee betonnen pijlers in het Dok. Oorspronkelijk was het idee van de architect om de aandrijving en de elektrotechnische installatie onderin de hameitorens onder te brengen. Echter die ruimtes bleken bij nadere uitwerking te klein om al die onderdelen te kunnen plaatsen op zodanige wijze dat wordt voldaan aan de hedendaagse eisen voor veiligheid en onderhoudbaarheid van een beweegbare brug. Het vergroten van de heupen van de hameitorens zou het beeld van de brug te veel aantasten. Een andere oplossing hiervoor is om een kelder te maken onder de brug. De onderdoorvaarthoogte was in het architectonisch ontwerp 2 m, precies volgens de eisen van het waterschap en de beheerder. Hierdoor was er echter geen ruimte voor een kelder met stahoogte in de pijler waarop de hameitorens staan. Tenzij een constructie gebouwd zou worden met de vloer verder onder het waterniveau. Dit werkt echter behoorlijk kostenverhogend omdat hiervoor bouwkuipen noodzakelijk zijn, plaatselijk is het Dok ca. 7 m diep. Aangezien het budget beperkt was, is besloten de onderdoorvaarthoogte 0,6 m groter te maken. Zo wordt de helling van de beide aanbrugdekken niet te steil en blijft het ontwerp zo dicht mogelijk bij de vormgeving van de architect. Hierdoor is er precies genoeg ruimte ontstaan voor een kelder met stahoogte. Deze ruimte kan benut worden om de elektrotechnische installatie te plaatsen en daarnaast is er ruimte voor het hydraulisch aggregaat. Tegelijk wordt verzorgd dat de kelder, zonder gebruik te moeten maken van een bouwkuip, op de waterlijn gebouwd kan worden.
Een aantal weken per jaar verlaagt het waterschap het peil voor inspectie en onderhoud aan objecten in hun beheersgebied. Door gebruik te maken van die periodieke verlaging van het waterpeil in het Dok kon de betonvloer met de onderzijde onder het normale waterpeil gebouwd worden.
Brugaandrijving
De brug wordt aangedreven door twee electrohydraulische cilinders die bovenin de hameitorens staan opgesteld. Voor de brugaandrijving zijn diverse varianten onderzocht. Op basis van onder andere inpasbaarheid, aanschaf- en onderhoudskosten, impact op het architectonisch beeld en onderhoudbaarheid is besloten de aandrijving in de hameitorens te plaatsen. Deze cilinders moeten op een veilige wijze bereikbaar zijn voor montage, inspectie en onderhoud. Hiervoor was net te weinig ruimte beschikbaar in het oorspronkelijke ontwerp.
Aangezien de hameitorens iets langer waren gemaakt om de balanspriemen te kunnen verlengen, was het logisch eveneens de hameitorens verhoudingsgewijs iets in doorsnede te laten toenemen. Zo ontstond ook hier precies voldoende ruimte voor de gewenste bereikbaarheid van de cilinders. De cilinders drukken de balanspriemen omhoog waardoor de brug in beweging komt. In beide hameitorens zitten twee toegangsdeuren. Achter die deuren bevindt zich een trap om naar beneden de kelder in te kunnen en een ladder om naar boven in de torens te klimmen. In de torens zijn twee niveaus gecreëerd zodat de onderzijde en de bovenzijde van de cilinders bereikbaar is voor inspectie en onderhoud.
Uitvoering Dokbrug
Het project is aanbesteed middels een openbare aanbesteding op basis van een RAW-bestek. Het werk is gegund aan aannemingsbedrijf Maas uit Langeweg nabij Zevenbergen. Op locatie is de uitvoering in volle gang. De funderingspalen zijn geplaatst, de betonnen landhoofden zijn gestort en de vloeren van de beide pijlers in het water zijn gereed. Het waterpeil in het Dok is ondertussen weer verhoogd zodat de onderzijde van de vloeren nu onder water ligt. De prefab liggers van de aanbruggen zijn eind vorig jaar geplaatst. De staalconstructies worden door De Klerk uit Werkendam geleverd, de aandrijving komt van Hydropack en de elektrotechnische installatie wordt door Istimewa uit Vlissingen gemaakt. Iv-Infra ondersteunt de gemeente Vlissingen gedurende de uitvoering. De directievoering, het dagelijks toezicht en de toetsing van de documenten van de aannemer wordt door een team van Iv-Infra uitgevoerd.
Gedurende de uitvoering zijn weinig wijzigingen in het ontwerp doorgevoerd. Er is noodgedwongen gekozen voor andere prefab volstortliggers aangezien de beoogde leverancier, Spanbeton, deze liggers niet meer maakt. Daarom zijn de liggers nu door Haitsma geproduceerd. Dit heeft het project helaas wel wat vertraagd.
In januari zijn de grote staalconstructies op hun plek gezet en de aandrijving aangekoppeld. De oplevering en ingebruikname van de brug heeft inmiddels succesvol plaatsgevonden in april 2021.
Merlijn Zewald is senior projectleider bij Iv-Infra.
