Kleine tot middelgrote bouwbedrijven op de markt van infrastructurele projecten komen in de verdrukking. Door de krimp van het aantal nieuwe openbare opdrachten voor infraprojecten ervaren zij meer concurrentie van grote aannemers.
Dit staat in een recent opgesteld rapport van ABN-AMRO. De prijsdruk waar veel bedrijven onder gebukt gaan, leidt tot vertraging bij het verduurzamen van projecten. Het stellen van minimumeisen aan duurzaamheid bij het gunnen van opdrachten is een mogelijke oplossing.
De overheid heeft mede als gevolg van de stikstofcrisis begin 2023 aangekondigd dat zij de komende jaren geen nieuwe projecten voor de aanleg van infrastructuur zal opstarten. Projecten die zich richten op het onderhouden van bestaande infrastructuur vinden wel doorgang. Het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) verwacht zelfs dat de overheidsuitgaven gericht op onderhoud tot 2026 jaarlijks met twee tot drie procent zullen toenemen. Voor rijksprojecten is meer budget gereserveerd om opgelopen achterstanden in onderhoud te kunnen terugdringen. Hierdoor is een verschuiving zichtbaar van aanleg naar onderhoudsprojecten.
Rem op nieuwe infraprojecten
De totale uitgaven in de grond-, weg-, en waterbouw (gww) daalden tussen 2021 en 2022 van 18.925 naar 18.550 miljoen en in 2023 dalen de totale uitgaven nog eens 2 procent. De stikstofproblematiek en de druk op de budgetten zette een rem op de start van nieuwe projecten.
In 2023 zijn meer dan 2.100 projecten in ontwikkeling, maar in de jaren die volgen neemt dit aantal geleidelijk af. Op decentraal niveau is de impact het grootst. De budgetten voor nieuwe aanleg zullen in 2023 en 2024 per jaar met 4,5 procent afnemen, blijkt uit cijfers van het EIB. Bij de decentrale overheden zijn het vooral de gemeenten die onder budgettaire druk hun investeringen hebben verlaagd.
De verschuiving naar onderhoudsprojecten komt voor een groot deel door het achterstallig onderhoud van bestaande infrastructuur van de Rijksoverheid. Het onderhoud beslaat 35 procent van de totale gww-productie en zal naar verwachting jaarlijks met 2 tot 3 procent groeien.
Concurrentie
De toenemende competitie in de gww-markt zorgt er tevens voor dat het mkb minder vaak als hoofdaannemer opereert, wat hun invloed op de prijszetting vermindert. Zij kunnen niet concurreren met de scherpere prijzen die grote aannemers door schaalvoordelen kunnen aanbieden.
Het zijn niet alleen schaalvoordelen waardoor de grote partijen aanbestedingen winnen op decentraal niveau, ook de sterke kapitaalsbasis als gevolg van hun diverse opdrachtportefeuille in de markt versterkt hun positie. Dit weerspiegelt zich al in de afnemende omzetgroei van het mkb in de gww-sector. De omzetgroei van bedrijven met 10 tot 100 werknemers in 2023 is gedaald tot de nullijn, terwijl de omzet van bedrijven met 1 tot 10 werkzame personen en bedrijven met 100 of meer werkzame personen toenam.
