Bagger moet af van het stoffige imago dat het waardeloos is. Als Nederland in 2050 circulair wil zijn, moeten we stoppen met materialen als afval te beschouwen. Daarom wil Waterweg bagger sexy maken en Nederland laten zien dat er van bagger nuttige, esthetische en circulaire producten te maken zijn.
Tijdens de BlueCity Circular Challenge in 2018 is Waterweg begonnen met het plan om bagger lokaal te hergebruiken om de transitie te maken naar een circulaire keten. In opdracht van het Hoogheemraadschap van Delfland kwamen zij tot het idee om duurzame producten van bagger te maken voor in de stad, omdat bagger in stedelijk gebied een van de grootste uitdagingen van het Hoogheemraadschap is. BlueCity is een broedplaats voor innovatieve bedrijven die hun reststromen aan elkaar koppelen. De eerste ‘challenge’ was in 2017. Over de editie van 2018 meldt BlueCity: “Zes bedrijven en overheidsinstanties. Zes groepen van Young Professionals en studenten. Zes pitches. En er kwam maar één winnaar uit de bus: Hoogheemraadschap Delfland. Hun uitdaging: het sluiten van de waterkringloop. De vier studenten sloegen met hun drab-cement-tegel twee spreekwoordelijke vliegen in één klap.”
Uitdaging voor iedereen
Waterweg vindt dat duurzaamheid een uitdaging is voor iedereen. Wat ooit een goede oplossing was, zoals het lozen van (vervuilde) bagger in depots of op het platteland, is nu eigenlijk een probleem. Maar er is niet één partij verantwoordelijk voor de baggerwerkzaamheden, maar meerdere partijen. Hierdoor is ook niet één partij aan te spreken op de kosten, tijd en CO2-uitstoot die het huidige baggeroverschot met zich meebrengt. Omdat duurzaamheid niet alleen voor de baggerindustrie een uitdaging is, maar ook voor andere ketens, moeten we zorgen dat we verschillende ketens met verschillende afvalstromen en benodigdheden aan elkaar verbinden. Dat is ook de reden dat we samen moeten kijken welke oplossingen werken en welke niet. Zo kunnen we met het probleem van de ene keten een oplossing bieden voor de andere keten en vice versa. Samenwerken is hierbij dus de sleutel tot succes!
Wat is er mis?
Anno 2019 kampt het stedelijke gebied met meerdere problemen. Een daarvan is het overschot aan bagger uit de waterwegen. In dit gebied kan deze bagger vaak niet op de kant worden gelegd en zijn er ook minder boeren die de bagger kunnen of willen aannemen. Daarom wordt deze (natte) bagger momenteel afgevoerd naar vergelegen depots op het platteland. Dit kost veel geld. In het stedelijk gebied, kost het baggeren zelf gemiddeld € 3,50 per kubieke meter en de transport en de lozing van de bagger kost gemiddeld € 15,75 per kubieke meter. Grofweg 80 procent van de kosten voor het baggeren gaan dus naar transport en lozing. Volgens de Waves Databank van Unie van Waterschappen worden de totale kosten voor Regio Rotterdam alleen al op € 14 miljoen geschat voor de komende vijf jaar. Dat zou dan betekenen dat ongeveer € 11 miljoen hiervan wordt besteedt aan transport en lozing. Daarnaast zorgt het vervoeren van de bagger naar een locatie ver van de baggerlocatie voor veel CO2-uitstoot. Bovendien bevat de bagger 50 tot 80 procent water en wordt er dus onnodig veel massa verplaatst. Door de lozing van bagger een andere invulling te geven is een hoop winst te behalen. Niet alleen economisch, maar ook ecologisch.
Circulaire stad
Een ander probleem waar het stedelijk gebied mee kampt, is snelle groei waardoor er veel extra infrastructuur, woningen en kantoren nodig zijn. Voor deze snelle groei zijn bouwmaterialen nodig, maar de grondstoffen hiervoor beginnen op te raken. Daarnaast is er vanuit de Nederlandse overheid natuurlijk de ambitie om in 2050 volledig circulair te bouwen. Echter is er tot dusver nog niet voldoende aanbod, om altijd circulair te bouwen en daarom stijgt de vraag naar circulaire bouwmaterialen. Waterweg ziet dat baggerspecie op meerdere manieren als grondstof gebruikt kan worden en heeft de ambitie de bovengenoemde vraag naar circulaire bouwmaterialen in stedelijke gebieden te beantwoorden door het grote aanbod van baggerspecie dat lokaal aanwezig is. Dit doen zij niet alleen om tegemoet te komen aan de vraag naar circulaire grondstoffen, maar ook om waarde toe te voegen aan bagger, zodat het niet meer de dure en CO2-belastende weg naar depots hoeft af te leggen. Zo wordt baggerspecie getransformeerd van afval dat geld kost tot grondstof die waarde op kan leveren.
Mobiele baggerfabriek
Om deze circulaire bouwmaterialen te maken, is iets nodig wat bagger kan transformeren tot bouwmateriaal. Daarom is Waterweg op dit moment een pilot project aan het doen in samenwerking met het Hoogheemraadschap van Delfland om een mobiele baggerfabriek te ontwikkelen. Deze fabriek zal lokaal, op de baggerlocatie, van natte bagger bouwmaterialen kunnen maken. De eerste versie van de mobiele baggerfabriek komt op de WaterStraat in The Green Village bij de TU Delft te staan. In dit duurzame testdorp zal ons eerste product, een waterpasserende tegel, geproduceerd en getest worden. We hopen eind november te produceren, dus vanaf dan zal de tegel van bagger te bewonderen zijn. Voor iedereen te bewonderen.
Op projectbasis
U zult misschien denken ‘maar bagger is toch een telkens veranderende reststroom, hoe is daar ooit massaproductie van te maken?’ Dat klopt! Daarom werkt Waterweg op projectbasis. Het mooie is dat de watergang voordat er gebaggerd wordt, bemonsterd en geanalyseerd wordt. Hierdoor is ver voor het baggeren van de watergang de samenstelling, hoeveelheid en planning van de bagger bekend. Deze informatie kan worden gebruikt om te weten hoe de bagger uit zal harden. Behalve dat Waterweg bij elk baggerproject de juiste methode van uitharden zoekt, matchen ze het aan een bouwproject waarbij duurzaamheid en circulariteit centraal staan. In samenwerking met deze partij ontwerpen ze dan het product van bagger. Op deze manier kan uiteindelijk ieder ‘baggerproject’ iets betekenen voor elk bouwproject. Waterweg gebruikt het feit dat bagger een niet constant materiaal is, maar een veranderlijke reststroom waar een analyserapport van beschikbaar is als voordeel. Zo hopen ze de weg vrij te maken, zodat in de toekomst meerdere partijen aan de slag kunnen met het gebruiken van bagger als bouwmateriaal. Hierdoor kunnen we samen steeds meer over bagger leren.
Lean-startup
Waterweg werkt volgens de Lean-startupmethode. Dit houdt in dat je al vroeg in de ideefase een minimaal werkend product maakt om dat te gaan testen. Dit is nodig om snel te kunnen leren, maar ook om te zorgen dat de oplossing die ze maken aansluit bij alle stakeholders. Testen en evalueren doen ze in samenwerking met andere partners in de keten, zodat problemen samen opgelost kunnen worden.
Voordelen voor iedereen
Doordat Waterweg inspringt in de huidige baggerketen worden de kosten van transport en lozing van bagger gereduceerd. Ook wordt de CO2-uitstoot verminderd door bagger aan te nemen en te verwerken tot product voor een toepasselijk bouwproject. Hierdoor zal de keten van bagger uiteindelijk helemaal veranderen, van een keten waarin overal voor betaald moet worden, naar een keten waarin bagger juist geld oplevert. Terwijl tegelijkertijd het stedelijk gebied geholpen wordt met het verduurzamen door hoogwaardige en circulaire producten te gebruiken. Dat levert dus voordelen voor iedereen.
Wies van Lieshout is chief technology officer en Tessa Luijben is chief executive officer (beiden bij Waterweg).
