Het fietspad was dusdanig versleten dat het oncomfortabel was om er overheen te fietsen. Jeroen van Gaalen is beheerder van de kunstwerken in Arnhem en onder andere verantwoordelijk voor het planmatig onderhoud aan alle civieltechnische kunstwerken in de gemeente Arnhem, waarvan het doorlaatwerk ook deel uitmaakt. Van Gaalen vertelt: “De doorlaatbrug is in 1933 gebouwd nadat de uiterwaarden ten zuiden van Arnhem voor de stadsuitbreiding werd bebouwd met woningen. Om de doorstroming in het versmalde deel van de Nederrijn te kunnen garanderen, is de dijk op deze belangrijke verbindingsader van Arnhem naar Nijmegen over een lengte van ruim 200 meter als brug uitgevoerd. Tijdens hoogwater in de winter werden de schuiven geopend, terwijl in de zomer de neergelaten schuiven fungeerden als een zomerdijk om de landbouwgronden in de uiterwaarden te beschermen tegen overstromingen. De brug verkeerde in een slechte staat van onderhoud door onder meer chloride-indringing, carbonatatie (een chemische reactie waarbij koolstofdioxide reageert met calciumhydroxide waarbij onoplosbaar calciumcarbonaat wordt gevormd) en ASR (alkali-silica-reactie) in het beton. Een deel van het bouwwerk is na een bombardement aan het einde van de Tweede Wereldoorlog namelijk met het verkeerde toeslagmateriaal herbouwd, waardoor er sprake was van grote hoeveelheden betonschades. Na twintig jaar gesteggel over de toekomst van het object konden we dit jaar eindelijk aan de slag.” 

Doorlaatbrug met verhalen

Mark Rasing, projectbegeleider bij Gebr. Van Kessel licht toe: “Het stuk beton dat na het bombardement is vervangen, viel ons meteen op. Het was afwijkend en van mindere kwaliteit.” De renovatie van de doorlaatbrug werd voor het hele team van Gebr. Van Kessel een interessante klus; niet alleen vanwege de reparatie, maar ook gezien de historie. “Het is een brug met verhalen”, licht Rasing toe. “Die verhalen zijn tijdens de renovatie door de brug zelf aan ons verteld. Wij zijn bijvoorbeeld diverse brokstukken met wapening tegengekomen in de drooggevallen uiterwaarden. Deze stukken zijn door bombardementen in de Tweede Wereldoorlog daar terecht gekomen en liggen daar nog steeds onaangeroerd. Prachtige stukjes historie.”

“Bij veel van onze projecten is het van belang dat wij weten hoe het object voortaan gebruikt gaat worden”, gaat Rasing verder. “Wij verdiepen ons dan in zaken als veiligheid en comfort. Vervolgens bekijken wij wat technisch mogelijk is. Bij de Doorlaatbrug hadden wij te maken met een extra aspect; de geschiedenis. De brug moest zoveel mogelijk in de oude staat worden hersteld. We hebben de tijd genomen om de juiste balans te vinden tussen alle aspecten en zijn een half jaar van tevoren al begonnen om alles samen met de gemeente Arnhem uit te zoeken, af te stemmen en uit te werken. Samen met de erfgoedadviseur van de gemeente Arnhem doken wij in de archieven om te kijken hoe de brug er in zijn beginjaren uitzag. Oude foto’s, oude teksten en tekeningen; we hebben alles grondig bekeken. Dat is voor ons als aannemer natuurlijk ook een leuke ervaring. Uiteindelijk is de juiste balans gevonden tussen erfgoed, de gebruiker en de technische mogelijkheden. Een goede samenwerking is hier een cruciaal onderdeel in geweest, dit kwam tot stand door open en eerlijk te communiceren, korte lijnen tussen opdrachtnemer en opdrachtgever en een proactieve en ondernemende opdrachtgever.”

Schatgravers

Rasing vertelt verder: “Voor de kleur van de leuningen hebben wij bijvoorbeeld gekozen voor een benadering van de originele kleuren. De keuze viel niet zomaar; wij hebben twee keer een proefvak gemaakt om bij wijze van spreken bij daglicht te zien hoe een kleur uitpakte. Verder heeft gemeente Arnhem ervoor gekozen om de leuning niet integraal te vervangen, maar te herstellen door slechte delen te vervangen door delen die gemodelleerd zijn naar het origineel. Natuurlijk omdat dit een Rijksmonument is, maar ook zeker omdat dit een meer duurzame oplossing is dan integraal vervangen van de leuning. Ook hebben wij een proefvak gemaakt van de rails die zich in het voetpad van de brug bevinden. Met deze rails werden vroeger de schuiven in de waterkering gelicht. Wij hebben een gedeelte blootgelegd als proefvak en uiteindelijk besloten om dit zichtbaar te laten. Het is mooi om een stukje geschiedenis weer in beeld te mogen brengen.”

“Wij voelden ons soms echte schatgravers. Zo stuitten wij op authentieke ‘gladde’ wapening, tekenend voor die tijd. Tijdens een digitale controlemeting van de aanwezige wapening in de brug vonden wij ook het bewijs van het oorspronkelijke tramspoor dat op het wegdek aanwezig is geweest. Twee duidelijk (digitale) strakke lijnen over het hele viaduct waren zichtbaar op de vlekkenkaart. Dat is natuurlijk heel uniek om te zien.”

Nieuw asfalt

Gebr. van Kessel herstelde de brug uiteindelijk binnen een termijn van vier maanden, waarbij het verkeer op de brug gedurende deze vier maanden slechts 24 uur gestremd is geweest ten behoeve van het aanbrengen van de asfaltverharding. De leuningen zijn daarbij volledig hersteld en geverfd, de bestaande slijtlaag is verwijderd, beton- en staalreparaties zijn uitgevoerd en geconserveerd en nieuwe bitumineuze voegen zijn gerealiseerd. Als laatste heeft het Wegenbouw-team een nieuwe asfaltverharding op het brugdek aangebracht. “Het doorlaatwerk is nu in ere hersteld tot snelfietsroute met behoud van de unieke kenmerken”, zegt Van Gaalen. ”De ontsluiting van de toekomstige bebouwing op Stadsblokken-Meinerswijk zal straks rechtstreeks op de ernaast gelegen hoofdverkeersader plaatsvinden.” 

Gelukkig hoeft Gebr. Van Kessel Arnhem voorlopig nog niet te verlaten. Het team is inmiddels ook begonnen aan de restauratie van een ander ‘oudje’: de monumentale boogbrug aan de Apeldoornseweg. Het herstellen van beide bruggen valt onder een raamovereenkomst die Gebr. Van Kessel gegund kreeg voor het onderhoud van diverse kunstwerken in de gemeente Arnhem. 

Mark Rasing en Liane Oosterkamp werken bij Gebr. Van Kessel; Jeroen van Gaalen werkt bij de gemeente Arnhem.