Innovatiestrook vliegwiel voor klimaatneutrale toekomst

De aanpak, zichtbaarheid en wijze van samenwerken vormen een voorbeeld en vliegwiel voor verdere duurzame werkwijzen en producten in de wegenbouw in Nederland. De Innovatiestrook is bedacht door de student Industrieel Ontwerpen Nyckle Sijtsma, en nu onderdeel van het grotere Rijkswaterstaatproject InnovA58.
We móéten vaart maken met duurzame innovaties om te zorgen voor een gezonde toekomst van onze wereld. Ook de infrasector wil daarin het verschil maken. Jaarlijks komen er in de branche nieuwe duurzame materialen, machines en werkwijzen op de markt. Maar hoe weten we of die daadwerkelijk de verwachte en gehoopte positieve impact hebben?
Precies om die reden zijn de resultaten van de testen en experimenten op en rond de plek waar de Innovatiestrook wordt aangelegd van grote waarde. Het is dé mogelijkheid om met innovaties te experimenteren, te testen en deze uiteindelijk toe te passen op zoveel mogelijk infraprojecten in Nederland.

Innovatiestrook

De nieuwe Innovatiestrook A58 is onderdeel van InnovA58 (www.innova58.nl/home/default.aspx), een omvangrijk project van Rijkswaterstaat dat bestaat uit drie onderdelen: de wegverbreding Sint-Annabosch-Galder, de wegverbreding van het traject Eindhoven-Tilburg van twee naar drie rijstroken, en de pijler Innovaties met proeftuinen voor duurzame innovaties: de Innovatiestrook, een Innovatiepaviljoen en Verzorgingsplaats 2.0. De Innovatiestrook is het eerste zichtbare project dat gerealiseerd wordt, waarna er nog meer volgen.
“Ik ben er trots op dat we er bij ons Rijkswaterstaatproject InnovA58 in slagen om een centrale testplaats in te richten waar alles samenkomt op het gebied van duurzaam bouwen: samen experimenteren, praktisch testen én toepassen in de praktijk. Dat is uniek. Mijn streven is dat onze geslaagde experimenten bij steeds meer bouwprojecten worden toegepast”, zegt Joep de Greef, projectmanager Innovatiestrook bij Rijkswaterstaat.
De bedenker van de Innovatiestrook is Nyckle Sijtsma, oud-student Industrieel Ontwerpen van de TU Delft. Inmiddels is hij productdesigner. Hij bedacht het concept toen hij in 2018 als student meedeed aan de innovatiewedstrijd Battle of Concepts (www.battleofconcepts.nl). En zijn idee won! Zelf zegt hij erover: “Het is nog wat onwerkelijk dat de realisatie van de Innovatiestrook nu echt gaat gebeuren. Het voelt krachtig dat we met zijn allen gaan werken aan een bijzonder stukje weg in Nederland. Ik wens dat we hier met de experimenten nieuwe inzichten ontwikkelen voor de transformatie naar duurzame mobiliteit. Innovatie is de weg vooruit. Ik las over een proef met wit asfalt. De hele snelweg moest worden gesloten om de proef uit te voeren. Dat vond ik ontzettend onhandig. Het zette me aan het denken. In Utrecht rijd ik elke dag over een teststrook voor verkeerssystemen, daar hangen allerlei camera’s boven de weg. Waarom zou dat niet kunnen voor proeven met het wegdek zelf? Ik bedacht daarom een afsluitbare strook waarop infrastructuur tegelijkertijd getest en getoond kan worden.”
In 2030 wil Rijkswaterstaat de impact op het klimaat maximaal hebben teruggedrongen. Klimaatneutraal en circulair werken is dan de norm. Rijkswaterstaat staat in november 2021 op de tweede plaats in de ranglijst van meest duurzame aanbesteders, die jaarlijks wordt opgesteld door Bouwend Nederland. Ze heeft er bij de selectie van de aannemer voor de Innovatiestrook onder andere op gelet in hoeverre aanbieders een emissieloze (geen uitstoot van CO₂) aanleg in hun voorstel opnamen. Gebr. Van Kessel scoorde hoog en won hiermee de aanbesteding.
De Innovatiestrook heeft dubbele in- en uitvoegstroken van 1.400 meter. Het is de enige teststrook in Europa die toegankelijk is voor het reguliere verkeer, waardoor testen in de praktijk mogelijk is. De aanleg door aannemer Gebr. Van Kessel gebeurt zonder uitstoot van CO₂, volgens het Tank-to-Wheel-principe. Onder het motto ‘Samen CO₂ Wegwerken’ (www.samenco2wegwerken.nu) gebruiken zij elektrisch materieel en materieel op schone brandstoffen. Het ketenpark wordt met een waterstofaggregaat van stroom voorzien. De aannemer investeert samen met verschillende partners in testen en verbeteren van het materieel in de praktijk. Een echte win-winsituatie. 

Zero Emissie Bouwplaats

Gebr. Van Kessel legt de Innovatiestrook aan samen met KWS en een aantal ketenpartners. Ze passen hier een groot pakket aan circulaire producten en eigen innovaties toe: 80 tot 100 procent circulair lagetemperatuurasfalt, biobased/circulair wegmeubilair en markering, circulaire waterbergingen en natuurlijk gebonden funderingen. Zij merken dat hun project op veel belangstelling van branchegenoten kan rekenen. De verschillende betrokkenen zijn benieuwd naar de werkwijze en de ervaringen van de bouwer. Een goed teken, want door ervaringen te delen realiseert dit project het gewenste vliegwieleffect en is ze aanjager voor klimaatneutraal werken in de gehele sector.
Vanaf de start van de aanleg van de Innovatiestrook wordt een onlinedashboard bijgehouden over de Zero Emissie Bouwplaats. Het dashboard bevat een actueel overzicht van de stand van zaken rondom de CO₂-uitstoot tijdens de uitvoeringswerkzaamheden. Gebr. Van Kessel deelt het dashboard (www.samenco2wegwerken.nu) actief op zijn website en met Rijkswaterstaat. Samen evalueren de betrokken partijen de voortgang aan de hand van maandelijkse rapportages. “Dit project sluit volledig aan bij onze duurzaamheidsambities. Maar als je op dat gebied stappen wilt maken, heb je alle partijen in de markt nodig. Daarom werken we samen met partners in de volledige keten. Zo laten we de wereld zien dat we groeien, op weg naar meer duurzaamheid”, aldus Jurgen Huyding, duurzaamheidsmanager bij Gebr. Van Kessel. De minister van Infrastructuur en Waterstaat gaf in september 2021 het startsein voor de aanleg van de innovatiestrook. Als alles volgens planning verloopt dan wordt deze in de zomer van 2022 opgeleverd. Vervolgens kan de volgende fase van het experimenteren en testen beginnen.

InnovA58 en SmartwayZ.NL

De Innovatiestrook is de eerste van meerdere zichtbare innovaties waarmee komende jaren getest en geëxperimenteerd wordt bij InnovA58. SmartwayZ.NL is hierin partner en opdrachtgever voor InnovA58. SmartwayZ.NL is een innovatief mobiliteitsprogramma waarin overheden, bedrijven en kennisinstellingen samen werken aan een vlot, veilig en slim mobiliteitsnetwerk. Het doel is om de bereikbaarheid van Zuid-Nederland op een duurzame wijze te verbeteren. De aanpak varieert van smart mobility-oplossingen tot het verbreden van snelwegen, het aanpakken van vervoersknooppunten en het stimuleren van innovaties. Alles om de bereikbaarheid en doorstroming te verbeteren.

Jessica van Sluijs is communicatieadviseur Rijkswaterstaat/InnovA58; Joyce van Leeuwen is communicatieadviseur Gebr. Van Kessel; Jessica Vreeswijk is communicatieadviseur KWS.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Land+Water 3-2022. Nog geen abonnee? Klik hier!